ATA TOHUMLARIMIZA SAHİP ÇIKALIM
KARADENİZ BAYRAK-AHMET BAYRAK/ÖZEL HABER
Doğu Karadeniz Bölgesinde ata tohumundan üretilen sebzeler muhafaza altına alınıp gen bankası oluşturuluyor. Özellikle Domates, Patlıcan, Mısır, Biber, Kabak, Salatalık, Fasulye türleri yetiştirilerek bunlardan yerli tohum elde edilmeye başladı. Ata tohumundan yetiştirilen pembe domateslerin ağırlığı 650 gr ile 900 gram arasında değişiyor.
Emekli Ziraat Yüksek Mühendisi Doç. Dr. Metin Deveci gazetemize yaptığı açıklamalarda şunları dile getirdi, Anadolu’nun her yerinde tarımsal üretim faaliyeti yüzyıllar boyunca yapılmaktadır. Her bölgenin kendine has bitki çeşitliliği bulunmaktadır. Bölgelerinde yetiştirilen meyve ve sebzeler bulundukları coğrafyaya uyum sağlamışlardır. İklimin olumsuz şartlarına, hastalık ve zararlılara karşı dirençli, verimli olan çeşitler çitçilerimiz tarafından itina ile seçilmiş ve muhafaza edilerek günümüze kadar gelmiştir.
İçinde yaşadığımız modern çağdaki insanlar bu bitkilerden elde edilen tohumlara ATA TOHUMU adını vermektedir. Ata tohumlarından elde edilen meyveler; kendilerine özgü renk, koku, tat ve aromaya sahip olmakta ve her zaman özelliklerini muhafaza etmektedir. Geçmişi yaşayan her fani gibi bizler de çarşı pazardan alıp tükettiğimiz meyve ve sebzeleri yerken “… nerede o eski meyve ve sebzelerin tat ve aroması, domates ve salatalığın kokusu metrelerce öteden gelip beni afiyetle yiyebilirsiniz… “ diyorlardı. Günümüzde hibrit tohum kullanılarak yetiştirilen bitki türlerinden elde edilen meyvelerden hiçbir lezzet ve tat alamıyoruz. Öyleyse, ata tohumlarına nasıl ulaşacağız ve muhafaza edip devamlılığını sağlayacağız? Yüzyıllar boyunca içinde yaşadığımız coğrafyada yetiştirilen meyvelerin aşılama yoluyla, sebzelerin tohumla çoğaltılarak gelecek nesillere ulaştırılabilmesi için, toplanması ve muhafaza edilmesi gerekmektedir.
Yıllarca Anadolu’nun her köşesinde yetiştirilen bu tohumlar; büyüklerin dünyayı terk etmesiyle birlikte yetiştirilemeyince yok olup gitmektedir. Tecrübeli çiftçiler ektikleri bitki tohumlarını her yıl yenileyerek serende ve kilerler gibi yerlerde saklarlar. Böylece her yıl yenilenen yeni bitki tohumları ile türün devamlılığını sağlarlardı. Günümüzde biz bu işleme tohum bankası adını vermekteyiz. Aslında gerçeği görmek istersek tabiatın kendisi muazzam bir tohum bankasıdır.
Günümüzde tarımı yapılan ata tohumlarının vakit kaybedilmeden mutlaka toplanıp muhafaza edilmesi ve yetiştirilmesi sağlanmalıdır.
Emekli bir öğretim üyesi olarak günümüze kadar varlığını sürdüren ata tohumlarının toplanması için kendi çapımda faaliyette bulunmaya başladım. Önce yakın çevremde daha sonra ise uzak bölgelerdeki ata tohumlarını elde etmeye başladım. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgeleri’nde tarımı yapılan mısır, fasulye, bezelye, karalahana, kabak, salatalık, domates, biber, patlıcan gibi bitkilerin tohumlarını temin edip yetiştirmeye ve bunlardan elde ettiğim tohumları uygun şarlarda (0-5˚C) muhafaza etmeye çalıştım. Bu bitkilerin başında yerli köy salatalıkları, domates ve biberler gelmektedir. Köy tipi salatalıklar bölgeye uyum sağlamış, kendine özgü aroması ve tadı olan dikenli çeşitlerdir. Hastalıklara karşı oldukça dayanıklıdır. Çiftçilerde temin ettiğim ve yetiştirmeye başladığım köy domatesleri oldukça lezzetli ve yüksek verim vermektedir. Yetiştirdiğim pembe domateslerin bazı çeşitleri 600- 900 gr ağırlığında meyve vermektedir. Domates ve diğer sebzelerin hiç birinde kimyasal ilaç kullanmadık. Domateslere hastalıklara karşı mukavemet sağlamsı için kül uygulaması yapıldı. Özellikle yağışlardan sonra toz halinde bitki yapraklarına uygulandı. Domateslerimizin hiçbirinde hastalık meydana gelmedi. Domateslerin en sağlıklı ve güzel gösterişli olanlarından tohum elde edildi. Bu tohumlar tohum bankamızda muhafaza edilmektedir.
Bölgede yetiştirdiğim ata domates tohumlarından iri pembe, pembe, iri kırmızı, küçük kırmızı, salçalık ve çeri domates çeşitlerinden, çeri türünün bölgeye çok iyi adapte olduğunu ve uyum sağladığını gözlemledim. Çeriler kahvaltılık olarak tüketilen oldukça lezzetli domateslerdir.
Burada en önemli amacım; domates başta olmak üzere diğer ata tohumlarının özelliklerini kaybetmeden muhafazalı bir şekilde korunması ve devamlılığının sağlanmasıdır. Anadolu’nun her yerinde yüzyıllardır yetiştirilen ata tohumlarına herkesin sahip çıkması, gen kaynaklarımızın korunması yönünde çok önemli bir adım olacaktır.
Doğu Karadeniz Bölgesinde ata tohumundan üretilen sebzeler muhafaza altına alınıp gen bankası oluşturuluyor. Özellikle Domates, Patlıcan, Mısır, Biber, Kabak, Salatalık, türleri yetiştirilerek bunlardan yerli tohum elde edilmeye başladı. Ata tohumundan yetiştirilen pembe domateslerin ağırlığı 650 gr ile 900 gram arasında değişiyor.