TRUMP VE CAATSA YAPTIRIMLARI
NECDET TOPÇUOĞLU
ABD, HASIMLARIYLA YAPTIRIMLAR YOLUYLA MÜCADELE YASASI (COUNTERİNG AMERİCAN ADVERSARİES THROUGH SANCTİONS ACT – ‘CAATSA’) KAPSAMINDA YAPTIRIMLAR UYGULANMASI ÇAĞRISINDA BULUNMAKTADIR. BUNLARI F-35 PROJESİ VE CAATSA OLMAK ÜZERE İKİ TEMEL BAŞLIK ALTINDA TOPLAMAK MÜMKÜNDÜR. ŞİMDİ BUNLARA RUSYA'DAN PETROL VE DOĞALGAZ ALINMAMASI EKLENMEK İSTENMEKTEDİR. AYRICA NÜKLEER ANLAŞMASINDAN SÖZ EDİLMEKTEDİR. BU DURUMDA AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ'NİN DURUMU NE OLACAKTIR, BİLİNMEZLİĞİNİ KORUMAKTADIR.
CAATSA, 2 AĞUSTOS 2017 TARİHİNDE ABD BAŞKANI DONALD J. TRUMP TARAFINDAN İMZALANAN VE İRAN, KUZEY KORE VE RUSYA GİBİ ÜLKELERE KARŞI KİMİ YAPTIRIMLARIN ÖNGÖRÜLDÜĞÜ BİR FEDERAL KANUNDUR. CAATSA’NIN GÜNDEM KONUSU OLAYA İLİŞKİN ÖNEM ARZ EDEN KISMI 231. MADDEDE YER ALAN RUSYA FEDERASYONU HÜKÜMETİ’NİN İSTİHBARAT VE SAVUNMA SEKTÖRLERİ İLE İŞLEM YAPAN KİŞİLERE YAPTIRIM UYGULANMASI BAŞLIKLI DÜZENLEMELERDİR.
İLGİLİ MADDEYE GÖRE, ABD BAŞKANI TARAFINDAN, RUSYA FEDERASYONU HÜKÜMETİ’NİN İSTİHBARAT YA DA SAVUNMA SEKTÖRLERİNİN PARÇASI OLAN YA DA ONUN ADINA HAREKET EDEN KİMSELERLE BİLEREK ‘KAYDA DEĞER’ BİR İŞLEM TESİS EDEN KİŞİLERE CAATSA’NIN 235. MADDESİNDE SAYILAN YAPTIRIMLARDAN BEŞİ YA DA DAHA FAZLASI UYGULANACAKTIR.
PEKİ CAATSA YAPTIRIMLARI NELERDİR?
CAATSA 235. MADDESİNDE 12 FARKLI YAPTIRIMDAN OLUŞAN BİR LİSTE ÖNGÖRMÜŞTÜR. BUNA GÖRE ABD BAŞKANI,
*ABD İHRACAT-İTHALAT BANKASI (‘EXIM’) TARAFINDAN YAPTIRIM UYGULANAN KİMSELERİN ÜLKEDEN MAL VE HİZMET İTHAL ETMESİYLE İLGİLİ TEMİNAT, SİGORTA, KREDİNİN UZATILMASI GİBİ İŞLEMLERİNE ONAY VERİLMEMESİ TALİMATI VEREBİLİR.
* ABD HÜKÜMETİ’NE YAPTIRIM UYGULANAN KİMSELERE İHRACAT YÖNETİM KANUNU (THE EXPORT ADMİNİSTRATİON ACT OF 1979), SİLAH İHRACATI KONTROL KANUNU (ARMS EXPORT CONTROL ACT), ATOMİK ENERJİ KANUNU (ATOMİC ENERGY ACT OF 1954) YAHUT İHRACAT/YENİDEN İHRACAT İÇİN ABD HÜKÜMETİ’NİN ÖN DENETİMİ VE ONAYI GEREKEN DİĞER BİR DÜZENLEME KAPSAMINDAKİ HERHANGİ BİR LİSANS YA DA DİĞER BİR ÇEŞİT İZİN/YETKİ BELGESİ VERİLMEMESİ TALİMATI VEREBİLİR.
* ABD FİNANSAL KURULUŞLARININ, İNSANİ YARDIM KAPSAMINDA OLMADIKÇA, YAPTIRIMA TABİ KİMSELERE 12 AYLIK SÜREDE 10 MİLYON AMERİKAN DOLARINDAN DAHA FAZLA KREDİ VERMELERİNİ ENGELLEYEBİLİR.
* ABD’NİN ULUSLARARASI KURULUŞLARDAKİ (ÖRNEĞİN, IMF) YETKİLİ YÖNETİCİLERİNİ YAPTIRIMA TABİ KİŞİLERİN BU KURULUŞLARCA VERİLEBİLECEK KREDİLER HUSUSLARINDA KARŞI OY KULLANMALARI TALİMATI VEREBİLİR.
* İLGİLİ DÜZENLEMELERE UYGUN OLARAK ABD’NİN YETKİ ALANI İÇERİSİNDE GERÇEKLEŞEN VE YAPTIRIM UYGULANAN KİŞİNİN YARARINA OLAN DÖVİZ ALIM-SATIM İŞLEMLERİNİ ENGELLEYEBİLİR.
* YETKİSİ DAHİLİNDE OLDUĞU TAKDİRDE İLGİLİ DÜZENLEMELERE UYGUN OLARAK YAPTIRIM UYGULANAN KİŞİ YARARINA GERÇEKLEŞTİRİLECEK ÖDEME VEYA KREDİ AKTARIMININ FİNANSAL KURULUŞLAR ARASINDA VEYA FİNANSAL KURULUŞLAR ARACILIĞIYLA YA DA FİNANSAL KURULUŞLARA YAPILMASINI ENGELLEYEBİLİR.
* YAPTIRIM UYGULANAN KİŞİNİN ABD’DE MÜLK EDİNMESİ VEYAHUT BU MÜLKE İLİŞKİN HERHANGİ BİR İŞLEM YAPMASINI ENGELLEYEBİLİR.
* YAPTIRIM UYGULANAN KİMSELERİN YÖNETİCİLERİNE YA DA ÇALIŞANLARINA YAHUT BENZER YETKİLERLE BENZER GÖREV İFA EDEN KİMSELERE 235. MADDEDEKİ YAPTIRIMLARDAN HERHANGİ BİR VEYA BİRKAÇINI UYGULAYABİLİR.
* AMERİKAN GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERİNİN YAPTIRIM UYGULANAN KİMSELERE YATIRIM YAPMASINI, KAYDA DEĞER ORANDA TAHVİL ÜRÜNÜ SATIN ALMASINI ENGELLEYEBİLİR.
* YAPTIRIM UYGULANAN ŞİRKET ÇALIŞANI, YÖNETİCİSİ YA DA ÇOĞUNLUK HİSSESİ SAHİBİ OLDUĞUNA KARAR VERİLEN YABANCILARA VİZE VERİLMEMESİ HUSUSUNDA DIŞİŞLERİ BAKANI’NA VE ABD’DEN ÇIKARILMASI HUSUSUNDA ABD İÇ GÜVENLİK BAKANLIĞI’NA TALİMAT VEREBİLİR.
* BUNLARIN YANI SIRA, YAPTIRIM BİR FİNANSAL KURULUŞA UYGULANIYORSA, KURULUŞUN ABD PİYASASINDAKİ İŞLEMLERİ KISITLANABİLİR VEYA DEVLET TAHVİLLERİNE ERİŞİMİ ENGELLENEBİLİR.
* SON OLARAK, ABD HÜKÜMETİ YAPTIRIMA TABİ KİMSELERDEN KAMU ALIMI YAPILMAMASI YA DA MAL VE HİZMET ALIMINA İLİŞKİN HERHANGİ BİR SÖZLEŞME İLİŞKİSİNE GİRİLMEMESİ KARARI ALABİLİR.
TRUMP-ERDOĞAN GÖRÜŞMESİNDE CAATSA YAPTIRIMLARININ KALDIRILMASINA İLİŞKİN NET BİR İFADE YER ALMAMIŞTIR. AÇIKLAMALARDA SADECE BAŞLIKLAR VERİLMEKTEDİR. BU BAŞLIKLARIN ALTINDA NELERİN OLDUĞU BİLİNMEMEKTEDİR.
TRUMP ÇITAYI ÖYLESİNE YÜKSELTMİŞTİR Kİ, TÜRKİYE'YE RUSYA FEDERASYONU İLE İLİŞKİLERİNİ TAMAMAN KES DAYATMASINDA BULUNMAKTADIR. BU EGEMEN BİR DEVLETİN KABUL EDEBİLECEĞİ BİR DURUM DEĞİLDİR.
TRUMP GİBİ MÜTTEFİK OLDUKTAN SONRA BAŞKA DÜŞMANA GEREK YOKTUR. BUNU DEVLET BAHÇELİ NET OLARAK ANLAMIŞTIR. TÜRKİYE, RUSYA, ÇİN İTTİFAKININ KURULMASI TALEBİNİ BUNA BAĞLAMAK YANLIŞ OLMAZ. ANCAK İŞ İŞTEN GEÇMİŞ, KUŞATILMIŞLARDIR. TRUMP, KENDİ DÜŞMANLIĞIĞI YETMİYORMUŞ GİBİ, RUSYA'YI TÜRKİYE'YE AÇIK DÜŞMAN YAPMAYA ÇALIŞMAKTADIR.
(26, EYLÜL, 2025)
